معرفي ساز : ساختارهاي ساز كروماتيك

وقتي درباره ي سازدهني كروماتيك صحبت مي كنيم اصطلاحات "cross tuned"و "straight tuned" از اصطلاحاتي است كه معمولاً مي شنويم . اين ممكن است كمي گمراه كننده باشد زيرا در سازدهني دياتونيك نيز اصطلاح "cross harp" را داريم كه براي شرح دادن نواختن سازدهني دياتونيك در "پوزيشن دوم" به كار مي رود . اين اصطلاحات بر خلاف مدل دياتونيك كه نوع نواختن را نشان مي دهد در مدل كروماتيك نشانگر نوع ساختار سازدهني است . به تصوير شماره يك توجه كنيد . يك سازدهني كروماتيك دوازده سوراخ كه اگر با دقت بيشتري نگاه كنيد مي بينيد تمامي سوراخ هاي آن در حالتي كه پدال را آزاد گذاشته ايم يكسان بوده و از قسمت بالا باز و پايين آن بسته است و در هنگام فشردن پدال نيز كليه سوراخ ها از قسمت بالا بسته و از قسمت پايين باز مي شوند . پس بنا بر حالت آزاد و فشرده ي پدال در هر زمان يا "ريد پليت" –نواري كه زبانه هاي توليد صدا روي آن هستند- بالا و يا "ريدپليت" پايين فعال است. قسمت بالا نت هاي طبيعي ( نت دو ماژور در يك سازدهني كليد سي) و قسمت پايين نت هاي بمل و ديز (نيم پرده) را براي ما فعال مي كند . به اين سازدهني كروماتيك اصطلاحاً straight tuned يا straight position مي گوييم .

حال به تصوير شماره 2 توجه كنيد . يك سازدهني كروماتيك 12 سوراخ كه با دقت در قسمت دهني آن متوجه مي شويد كه سوراخ هاي باز آن به ترتيب از بالا و پايين جا به جا مي شوند . اين يك سازدهني كروماتيك cross tuned يا cross position است . شما هنوز هم در حالتي كه پدال آزاد است نت هاي طبيعي و در حالت فشردن پدال نت هاي نيم پرده را خواهيد داشت . ولي يك تفاوت عمده دارد . در سازدهني نوع اول كليه نت هاي كامل روي ريدپليت بالا و كليه نت هاي نيم پرده روي ريد پليت پايين قرار داشتند . اما در اين نوع سازدهني چيدمان نت ها نيز تغيير يافته و روي هر كدام از ريدپليت ها هم نت هاي كامل داريم هم نيم پرده . البته بيشتر مدل هاي 10سوراخ و 12سوراخ كروماتيك از نوع اول هستند و مدل هاي كمي از قبيل سري cx هوهنر بر مبناي حالت ضربدري ساخته شده اند . اما سازدهني هاي 16 سوراخه تقريباً همگي به صورت ضربدري (نوع دوم) ساخته مي شوند و تنها شركتي كه سازدهني چهار اكتاو (16 سوراخ) و بصورت نوع اول مي سازد شركت برزيلي هرينگ است .

اين مدل ها چه تاثيري بر نوازندگي دارد ؟

در بيشتر مواقع هيچ ! صرف نظر از اينكه سازدهني شما از كدام نوع و ساختار باشد شما با يك سازدهني كروماتيك مثلا كليد c نت هاي كامل را در حالت پدال آزاد و نت هاي نيم پرده را در حالت پدال فشرده خواهيد داشت . ولي موضوعي كه نوازندگان حرفه اي به آن اشاره مي كنند اين است كه در سازدهني ضربدري شما براي دست يابي به نت هاي نيم پرده ي خود نياز بيشتري به فشردن و استفاده بيشتر از پدال ساز خود داريد.

و اما مهمترين نكته : اگر از آن دسته كاربراني هستيد كه ساز خود را باز مي كنند تا كوك آن را كمي دستكاري كنند حتماً بايد توجه داشته باشيد كه در سازدهني cross tuned نت ها را جا به جا دستكاري نكنيد ! چون در عمل موضوع بيشتر از آني كه فكر مي كنيد گيج كننده است .