براي نوازنده شدن خلاقيت و استعداد نقش بسيار مهمي بازي مي كند ولي تا همين لحظه كه اين متن در حال نگارش است هنوز كسي نتوانسته اهميت تلاش و تمرين را تكذيب كند . البته شايد به نظر شما بعضي از اين توصيه ها كمي آرمانگرايانه يا فانتزي به نظر برسد ولي شك نداشته باشيد كه قسمت مهمي است از راهي كه براي نوازنده شدن بايد طي كنيد .
تنظيم زمان
اولين و اصلي ترين تكنيك و تمريني كه با سازدهني و بدون سازدهني بايد انجام بدهيد . گرچه نمي توانم به خوبي اهميت آن را براي شما توضيح دهم ولي بدون آموزش زمانبندي، نوازندگي شما به هيچ كاري نخواهد آمد . با يك درك درست از زمان در موسيقي شما مي توانيد به خوبي سطح نوازندگي خود را بالا ببريد . بهترين كار اين است : كمي به عقب برگرديد و روي "بيت" ها يا ضرب هاي موسيقي كاركنيد . با اين كار مي توانيد به راحتي خودتان را با قطعه هاي موسيقي وفق دهيد و در برابر آن آهنگ مانند يك موسيقيدان عمل كنيد.
توصيه مي شود تا شش ماه و حتي بيشتر با هر چيزي كه در اطراف شما يك ريتم مشخص و معلوم دارد ضرب ها را تمرين كنيد . با پنجه ي پا ، با تنفس ، با نوك انگشتان ، حتي هنگام راه رفتن و قدم برداشتن مي توانيد خود را با ريتم صداهاي اطراف تنظيم كنيد . فرقي نمي كند چه صدايي . از صداي چكه ي آب گرفته تا صداي سم اسب يا برف پاك كن اتومبيل و ... . تاكيد مي كنيم : با هر چيزي كه ريتم مشخصي دارد مي توانيد تمرين كنيد تا كم كم ملكه ي ذهن شما شود .
انواع قطعات و سبك هاي موسيقي حتي آنهايي كه مورد علاقه شما نيست را گوش كرده و سعي كنيد با آنها ريتم بگيريد . راك ، بلوز ، پاپ، قطعات پيچيده و ساده ، همه و همه مي توانند به رشد گوش موسيقي شما كمك كنند .
بعد از همه ي اين كارها و وقتي روي گرفتن ريتم آهنگ مسلط شديد سعي كنيد روي ريتم اصلي هر آهنگ ريتم هاي خودتان را اضافه كنيد . هميشه لا به لاي ريتم هاي آهنگ ها جايي براي خلاقيت و اضافه كردن صداي ضربه هاي پا و يا دست شما هست . آن ها را پيدا كنيد و خود را جزئي از آهنگ كنيد . قول مي دهيم با درست عمل كردن به اين درس و ياد گرفتن آن هيچوقت خارج از ريتم نخواهيد نواخت و حتي موسيقيدان ها و آهنگسازها هم از اجراي شما ايراد خاصي نخواهند گرفت. براي تبديل شدن به يك نوازنده حرفه اي بايد توانايي پيدا كردن و اجراي نت هايي كه مي توانند در يك آهنگ باشند ولي نيستند را داشته باشيد . ممكن است اين نت ها پراكنده باشند و الگوي مشخص نداشته باشند ولي زمانبندي درست شما مي تواند نتيجه اي بي عيب و نقص براي شما به ارمغان آورد .
اين يكي از مهمترين نكاتي است كه بايد هميشه به ياد داشته باشيد . اشتباهات جبران پذيرند . از همين حالا هم مي توانيد شروع كنيد
تمرينات تنفس
يكي از قسمت هاي بسيارمهم در نوازندگي سازهاي بادي كنترلي است كه شما روي نفس خود داريد . البته اينكه در درجه دوم به آن پرداختيم از اهميت موضوع كم نمي كند و بايد اين نكته را هم بدانيد كه تا حد زيادي با تمرين قبلي (تنظيم زمان) مرتبط و آميخته است . زيرا ميزان ظرفيت نفس شماست كه مي تواند ميزان قدرت صداي هر نت و كشيدگي هر نت را در واحد زمان تعيين كند . تنفس است كه به شما اجازه مي دهد قطعات پيچيده ي مخلوطي از نت هاي مكش و دمش را با سرعت اجرا كنيد . بدون تنظيم نفس شما نمي توانيد زمان را در دست خود داشته باشيد و در لحظه آن چيزي را كه بايد اجرا شود درست اجرا كنيد . شما بايد مهارت تنفس با ديافراگم خود را پرورش دهيد و تلاش كنيد ظرفيت تنفس خود را بالا ببريد . در اينصورت خود شما هم لذت بيشتري خواهيد برد .
ياد آور مي شويم اين تمرين ها حتي براي كساني كه مشكل تنفسي دارند هم توصيه مي شود و نواختن سازدهني يكي از تكنيك هاي معرفي شده توسط متخصصان براي برطرف كردن ناراحتي هاي تنفسي است .
چگونگي تمرين
درابتدا بايد بدانيد كه اين عمل صبح ها موقع بيداري يا شبها موقع دراز كشيدن و آماده شدن براي خواب بايد بصورت روزمره انجام شود:
1- ريه هاي خود را كاملا پر كنيد تا به وضعيت فشار در قفسه سينه برسيد و نفس خود را كمي حبس كنيد .
2- اكنون به آرامي كمي هواي ديگر به داخل بكشيد و به آرامي به معده خود هم اجازه دهيد تا كمي از اين هوا را نگه دارد.
3- بنا به تحمل خود سي ثانيه يا بيشتر تحمل كنيد و بدن خود را كاملا آزاد بگذاريد.
4- اكنون به آرامي هوا را از ريه هاي خود خارج كنيد ولي بصورتي كه حالت سينه شما تغيير نكند.
- در ابتدا كه هوا با فشار و سرعت مي خواهد از ريه هاي شما خارج شود . سعي كنيد آن را با ديافراگم خود كنترل كنيد و كمي به عقب برگردانيد.
- همينطور كه هوا را بيرون مي دهيد كم كم فشار هوا كمتر مي شود و سرعت كمتري براي خروج پيدا مي كند . در اينجا باز هم بايد ديافراگم خود را به كار بگيريد و هوا را به بيرون هل دهيد . نكته ي مهم اينجاست كه بايد سعي كنيد در تمامي مراحل، خروج هوا فشار يكساني داشته باشد.
- سينه هاي خود را كه هنوز در حالت انبساط هستند در همان حالت نگه داريد.
- كم كم با خالي شدن كامل هوا شما بايد فشار بيشتري به ديافراگم خود بياوريد.
5- با خروج كامل هوا و به علت اينكه شما هنوز سينه خود را در حالت انبساط نگه داشته ايد ديافراگم شما در حالت مناسب كشش قرار مي گيرد ولي هنوز فشاري به آن وارد نشده تا تقويت شود.
6- با حالت سرفه ته مانده هاي هوا ر ا نيز به بيرون پرتاب كنيد.
7- به مدت پانزده ثانيه اين حالت را ادامه دهيد . البته نه آنقدر كه دچار سرگيجه شويد.
8- سينه شما كه هنوز در حالت انبساط اوليه است را آرام رام و بدون هيچ عجله اي با كشيدن هوا به داخل پر كنيد.
9- به ديافراگم خود اجازه دهيد براي ثابت نگه داشتن سرعت ورود هوا به شما كمك كند.
10- وقتي سينه شما پر از هوا شد دوباره مانند مراحل اول كمي صبر كنيد ودوباره كمي هوا اضافه كنيد.
11- به مرحله شماره 3 بازگرديد و حدود پنج دقيقه به اين تمرين ها ادامه دهيد.
حال بدن خود را ريلكس كرده و از تنفس خود لذت ببريد . در روزهاي اول ممكن است تمرين تنفس بدون تغيير حالت سينه براي شما مشكل باشد ولي كم كم به آن عادت مي كنيد . البته مجبوريد براي دستيابي به هدفي همچون نوازندگي سازدهني كارهايي كه به تنفس شما صدمه مي زنند را كنار بگذاريد . شايد اين هدف يكي از راههاي ترك سيگار براي شما باشد .
همچنين يكي از تمرين هاي خوب در اين زمينه تمرين ضرب هاي موسيقي با نفس نفس زدن است . يكي ديگر از اين تمرين ها ضربه زدن با ديافراگم و پر كردن ناگهاني ريه بوسيله بيني است و سپس خارج ساختن آن از دهان با سرعتي آرامتر از حد معمول و بعد از چند دقيقه معكوس اين عمل . يعني اينكه هوا را اين بار از دهان به آرامي به داخل بكشيد و سپس با ضربه هاي ديافراگم آن را با سرعت از راه بيني خارج سازيد . البته در اين روش نبايد گوش هاي شما مسدود باشد .
وسايل كمك آموزشي
كتاب ها و نرم افزار هاي آموزشي زيادي در اين زمينه به زبان انگليسي وجود دارد . مي توانيد از آنها بهره ببريد . البته توصيه ما اين است : هيچ كتابي نمي تواند كار يك استاد خوب را براي شما انجام دهد.
محدود نباشيد
هيچ وقت به آهنگ هاي مختص سازدهني قانع نباشيد . كتاب ها و نت هاي موسيقي فراواني براي سازهاي مختلف وجود دارد . سعي كنيد نيم نگاهي هم به آنها داشته باشيد . براي مثال بهترين آنها نت ساز فلوت است كه مي توان آن را با يك سازدهني دوازده سوراخ كروماتيك نواخت . بعد از آن آبوا و ويالون و سازهاي ديگر هم هستند . البته ممكن است در رنج صداي ديگري باشند ولي كليات آهنگ را مي توانيد با آنها تمرين كنيد . حتي قطعات پيانو را هم مي توان با يك سازدهني شانزده سوراخ كروماتيك اجرا كرد . نترسيد و امتحان كنيد .
آموزش منظم داشته باشيد
روزي ده دقيقه تمرين بهتر از اين است كه فقط هر جمعه چهار ساعت مداوم تمرين كنيد . البته اينكه برنامه ريزي منظمي هم براي تمرين روزانه خود داشته باشيد خيلي بهتر است ولي سعي كنيد تمرين خود را در زمانهايي انجام دهيد كه فكر و ذهن شما كاملا آماده است . علي الخصوص اينكه در مواقع ناراحتي و عصبانيت و حالات غيرمعمول فقط خود را خسته مي كنيد و يادگيري چنداني نخواهيد داشت .
يادگرفتن آهنگ هاي مشخص و شناخته شده يكي از بهترين راههاي تمرين است . با قطعات ساده شروع كنيد و هر آهنگي را تا آنجا پيش برويد كه نواختن آن براي شما راحت باشد .
يكي از راههاي پيشنهادي ما اين است : همواره ساز خود را همراه داشته باشيد . در طول روز قطعا دقايقي بلا استفاده داريد كه ارزش دارد براي آنها برنامه ريزي لحظه اي صورت گيرد . آنها را به تمرين سازدهني اختصاص دهيد . بعد از دو ماه خواهيد ديد چقدر به ساز خود نزديك و از حالت مبتدي بودن دور شده ايد .
بداهه نوازي
اگر تمرينات زمانبندي را به خوبي فرا گرفته باشيد اكنون مي توانيد شروع كنيد و در ميزان هاي مختلف موسيقي با سازدهني خود چرخي بزنيد و سر و صدا كنيد ! مهم نيست بدانيد چه مي نوازيد فقط سعي كنيد تكه هاي قشنگي از موسيقي ايجاد كنيد .
آهنگي كه دوست داريد را در پخش موزيك خود گذاشته و سعي كنيد بفهميد در چه كليدي است . كافيست ببينيد انتهاي آهنگ شما كدام نت موثرترين است. اين نت همان كليد آهنگ است و نتي است كه بيشترين احساس خود را بايد روي آن بگذاريد البته با توجه ويژه به زمانبندي و scale ها . به هر حال اگر اين چيزها را هم ندانستيد مي توانيد با كوشش و خطا به آنها دست يابيد . تست كنيد كدام نت ها دلنشين است و خوب در آهنگ قرار مي گيرد . تمام نت هايي كه در آهنگ قرار مي گيرند بدون آنكه در آن وقفه ايجاد كنند را در ذهن خود نشانه گذاري كنيد و بصورت تجربي از نوازندگي لذت ببريد .
آموختن آهنگ
يك آهنگ را به چند بلوك ساده تقسيم كنيد . هر بلوك را جدا جدا بنوازيد . تكرار كنيد و وقتي ياد گرفتيد آنها را به هم بچسبانيد و باز كل آنها را تكرار كنيد . ممكن است يك آهنگ چندين قسمت مختلف براي بلوك درست كردن داشته باشد ولي به هر حال بايد تلاش كنيد . چون خستگي و فرار از مشكلات چيزي به شما نخواهد آموخت . هيچ راهي براي فرار از اين شيوه ي آموزشي نداريد . آنقدر موسيقي را قسمت به قسمت گوش كنيد تا كاملا آن را در ذهن خود بشنويد . بايد بتوانيد آهنگ (منظور شعر نيست) آن را كاملا از ابتدا تا انتها زير لب زمزمه كنيد . اين كار به نواختن سازدهني شما كمك بزرگي خواهد كرد.
ياد بگيريد بدون پيش زمينه قبلي بنوازيد
به عنوان نوازنده بايد آنقدر در خواندن نت ها و تبديل آن به صدا مهارت كسب كنيد كه قطعاتي كه تا به حال نشنيده ايد را نيز به سرعت اجرا نماييد . اين كار شما را به عنوان نوازنده اي بدون محدوديت به ديگران معرفي مي كند . البته هيچ چيزي در اين زمينه به شما كمك نخواهد كرد جز سه چيز : اول آموزش و يادگيري درست زمانبندي و نت خواني ... دوم تمرين و سوم تمرين
تلاش براي اجتماعي شدن
وقتي حس كرديد به اندازه ي مناسبي سازدهني آموخته ايد سعي كنيد گروهي تشكيل دهيد و بصورت گروهي تمرين ها را ادامه دهيد . هر جا توانستيد درباره ي سازدهني و موسيقي و ... صحبت كنيد . بالاخره كساني پيدا مي شوند كه علاقه مشابهي داشته باشند و مهم نيست كه شما سر گروه باشيد يا عضو ساده . مهم تمرين هاي جمعي است .
بعد از آن گاه گاهي كه به تنهايي نوازندگي مي كنيد تفاوت نوازندگي خود را با قبل كاملا متوجه خواهيد شد و احساس لذت بي اندازه اي مي بريد . ضمنا توجه داشته باشيد بايد به نوازندگان ديگر با دقت گوش كنيد حتي در سطوح ابتدايي و نگذاريد فخر فروشي درگروه مانع ايجاد رقابت و آموزش اعضا از همديگر شود . به ياد داشته باشيد موسيقي يكي از بهترين روش ها براي يافتن دوستان خوب و انسانهاي درست است .
